แก้วมหานิล

มหานิล ตามความหมายที่ใช้อยู่ปัจจุบัน กำหนดเป็นสีดำ

แร่อุลกะมณี หรือเท็กไตท์ ลูกกลมๆ คนทางเหนือเรียก

มหานิล ตามคติที่ว่า มหานิลคือลูกตาพระฤาษี

แก้วมหานิล...

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งหน่วยหมากซัก ควรค่าได้พันคำ

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งมัดทรายคำอยู่ในแก้ว ชื่อว่ามหานิลทรายคำ

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่่งสีแดงแสดเกี้ยวขึ้น ลูกแก้วนั้นชื่อว่าโภคา

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งขี้แหย่งาอันหนีบ เอาน้ำมันออกแล้วและมีวรรณะดั่งไข่กา ชื่อว่ามหานิลไข่กา ควรค่าได้แสนคำ

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งไข่ได่ด้าน คือไข่ร่วนมีรัศมีสีเหลืองส่องเข้าไปในแก้วนั้น ชื่อว่ามหานิลเผือก ควรค่าได้พันคำ

แก้วมหานิลลุกใด มีวรรณะดั่งปีกนกกาจาบ มีรัศมีส่องไปในแก้ว ชื่อว่ามหานิลนกกาจาบ ควรค่าได้พันเงิน

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งแก่นพริกสุก และเป็นดั่งสีเลือดไก่ ชื่อว่ามหานิลเลือดไก่ ควรค่าได้สี่พันเงิน

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดำดั่งลูกหมากซัก ชื่อมหานิลน้ำทับ ควรค่าได้พันเงิน

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะเขียวดั่งดอกเอ็งชัง ควรค่าพันคำ

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งดอกผักตบ ควรค่าได้พันเงิน

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดั่งแววคอนกยูง ชื่อว่าอินทนิล ควรค่าได้แสนคำ

แก้วมหานิลลูกใด มีวรรณะดำภายในแก้ว เป็นน้ำประทำรากเข้าแกมไว้ ดั่งบอกไฟและทระทีษ ชื่อแก้วมหานิลประทำราก ควรค่าบับบ่ได้ มีไว้ในเรือนใด ผู้ถือทือไว้เป็นแหวนสุบนิ้วมือ เทียมดั่งมหาเศรษฐี มีเข้าของเงินคำจ้างม้า งัวควายมากหลายเนอ